CẢM XÚC KHI ĐI THĂM HOÀNG THÀNH HÀ NỘI

Vũ Đình Hoà

Ngày chủ nhật, vào giờ cuối trưa, thăm Hoàng thành Hà nội.

Cảm xúc của tôi thật là kỳ lạ, như trở về nơi cũ của tổ tiên. Đây quả xứng đáng là mảnh đất thiêng liêng của tổ quốc. Giữa Hà nội bụi, chật chội, đất trũng, nơi đây là vùng đất cao ráo, nắng vàng nhẹ, mặt trời trên cao, bầu trời xanh thẳm... Hoàng thành quả là đất cũ của đế vương.

Nhưng còn gì đâu? Những dấu tích lịch sử hào hùng? Nơi nào sứ nhà Mông nghênh ngang dùng roi đánh lính cấm vệ, nơi nào sứ nhà Nguyên thốt lên "Nghe trống dậy, thấy bạc đầu...  nhớ lại chiến trường xưa đẫm máu.." Đâu còn những bức tường thành cao ngất bên sông Hồng sóng vỗ ...

Bốn con rồng đá còn lại bên chân bậc ... có lẽ đó là di tích duy nhất của lịch sử... Tôi nhớ lại chuyến đi thăm Bắc kinh, nhớ lại Cấm thành... Giữa thủ đô hiện đại của quốc gia có nhiều dân nhất trên thế giới này, đột nhiên ta đi lạc vào một vùng đất cổ xưa với những tòa thành nguy nga mờ ảo trong sương sớm... Ta lại đứng giữa vương triều nhà Minh, trong cấm cung giữa những cung điện và đền đài đủ sắc màu...

Thoáng chút bùi ngùi trong tôi, thương một dân tộc yếu ớt.. không có gì bảo vệ được bản thân ngoài sức mạnh "nhân nghĩa". Tôi dường như thấy các vương cung nhà Trần đang đi trong sương mờ lịch sử trong cuộc rút lui chiến lược khỏi cung thành, như thấy hoàng tộc nhà Lê lủi thủi kéo lên phương bắc trong các cuộc chạy loạn, thấy cảnh kinh thành náo loạn cấm quân, thấy khói mù đạn đại bác từ chiến thuyền Pháp bắn vào các cửa thành Hà nội ...

"Thăng long phi chiến địa", có ai nói như biện minh cho những cuộc tàn phá kinh thành trong lịch sử.

Không còn gì là dấu tích lịch sử của dân tộc... Dấu vết còn lại chỉ là văn hóa...Bốn con rồng đá còn đó, nhỏ bé... Bốn con rồng xanh thật độc đáo, như chỉ có người Việt mới khéo léo tạc nên chúng... Rồi các mảnh đất nung, gốm, hoa văn đủ màu sắc ... Trình độ một dân tộc chưa vươn đến những mảnh sứ tuyệt hảo, nhưng thật đủ sắc màu và đậm đà tình yêu...

Có lẽ sức mạnh của người Việt là ở tình yêu. Tình yêu giúp họ nhẫn nhục, chịu đựng những năm tháng tủi hờn trong lịch sử. Tình yêu giúp họ gìn giữ giống nòi: còn người thì còn tất cả. Thật lạ lùng, dân tộc này không tàn lụi trong chiến tranh, không chết dần chết mòn trong nô lệ. Ngược lại, họ ngày càng đông đúc... Từ cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng họ chỉ có vài vạn dân, trong cuộc chiến với nhà Mông Nguyên họ chưa có tới 1 triệu. Cách mạng tháng Tám, họ là 25 triệu. Bước vào kháng chiến chống Mỹ với 30 triệu... và giờ đây họ đã là 80 triệu. Chỉ với tốc độ tăng dân số như vậy, họ sẽ luôn ra khỏi các cuộc chiến tranh như người chiến thắng...

Tôi, một trong những con cháu của họ, đứng bùi ngùi trên thềm lịch sử: một cái sân cao ráo có bệ rồng giữa những cây cao cổ thụ. Tôi đứng đây nhìn về lịch sử xa xưa của dân tộc mình. Tôi dường như trông thấy vị tộc trưởng Hùng Vương đóng khố, tôi dường như thấy nhúm người nhỏ nhoi vây quanh Hai Bà Trưng ... thấy những người lính nhà Trần lủi thủi trở về từ các chiến trường khói lửa ... Tôi thấy kỳ lạ biết bao sức mạnh của họ, sức mạnh nhỏ nhoi của ông cha đã làm nên lịch sử hào hùng. Phải chăng, con người Việt nam chúng ta đã vượt lên chính mình trong những phút giây quên mình nào đó. Phải chăng con người Việt nam chúng ta luôn ám kỷ mình là con của trời đất và niềm tin đó giúp chúng ta biết hy sinh quên mình. Phải chăng chúng ta biết mượn sức tưởng tượng của con người để ám ảnh và mê hoặc làm khiếp hãi kẻ thù. Phải chăng chúng ta biết mượn sức thiên nhiên, mượn bóng đêm đầm Dạ trạch để ẩn náu, mượn sóng Bạch đằng để dấu những mũi chông nhọn và mượn sức thủy triều để nhấn chìm các hạm đội chiến thuyền phương bắc...

Trong ngẫm suy, tôi như trở về với lịch sử xa xưa. Tôi như người trung cổ sống giữa một dân tộc man rợ, chân quấn vải, mình mặc áo chàm xanh, giữa những làng mạc vắng vẻ thưa dân... Tôi dường như phát triển cùng họ, lớn lên giữa lịch sử nhân loại, giữa những cuộc chiến tranh, giữa những xung đột... Tôi đã nhìn thấy họ sinh sôi, ngày càng đông, ngày càng có bản sắc riêng và ngày càng hòa nhập với thế giới xung quanh.

Nơi đây, hoàng thành không còn gì cả, chỉ còn những vết tích văn hóa một dân tộc ... Nơi đây, tôi đã được trở lại cội nguồn, trở lại với cha ông thủa trước….

10/25/2004

 Vũ Đình Hoà